Derlemeler (Maniler, Özdeyişler, Bilmeceler)

ABHAZYA HEMŞİN MANİLERİ

Vahan Menaketsi

haysnverı egadz a

haysntsun gaznuş kuza

huza perek takveytsun

haysntsun desnuş kuza

Vev çi havnil mir hin motin

Çrakdagu voski kodin

Haysnar unink loti –loti

Haysı hakav laki potin

Xşon kutni, urba perin

Altun madni, kypa perin

Tındzır-mndzır, fesı trin

Kaznetsin u sisı perin

Hays u takver yon-yoni,

İnçbes dzağgadz urıni

Paşxiş ılli toğ tsezi

Onuş yerkı hin hamşeni

Aşa çrakdoğ fesin

Lus asdği bes, mir haysin,

Onuş dzidzağn eresin.

Halal ılli mir pesin.

 Kamançacin çala gu

Bar xağoğnun teğ kuza

Hayatı mezi dvek

Deşimn godruş kuza

Çur compa honetsak

Barı compa honetsak

Pesin açkı lus ılli

Haysı compa honetsak

Tomni kamaçayov

Tmiz kayda çalim gu

Haysıntsun himi kuka

Tsiun vırın tnin gu

Haysıntsun tsiun trek

İnçın him goynatsek

Kesrarı huza katoğ

Vrın para nedatoğ

Tsionı eştuş kuzin

Himi vori goynatsin

İzin dvek kesrarin

Araç osni eştatoğ

Kesrarı tsiun nstav

Vori, ali polerı gaşa

Himi kuka davulcin

Kaydn çalelov geşta

Axçigıs, eştas barov

Abrek sirov baxdavor

Astıdzu yonin tunk ıllik

Meg yastığin kun ıllik

Hedvid darek şad barev

Onuş yerker dak arev

Sonig gnkar tsezi ser

Satvadz tsir hed hays takver

Ku kamaçad ayna a

Ad inç sirun kayda a

Urişin açk mi tnil

Kugıd kezi vayda a

Barı tındurmiş arek

Dığa kaydurmiş arek

Donı ortın dzag mı ga

Odvneyd kandurmiş arek

Yes kamaça çalim gu

Bazi-bazi xarnim gu

Karşus mıni asoğin

Imun temiz xapim gu

Ay dığa xelok getsir

Koni gnig competsir

Admun ınuşid homar

Ironts gnig mnatsir

Alurı parag mağimna

Onuş-onuş hats gılli

Tsezi gasim ıngeyni

Himi barı baş gılli

Bedog kamaçın çala

İnçın huda goynadz is

Haysıntsun barin çiga

Indi huza goynadz is

Kamaçacin çala gu

Bar xağoğnun değ kuza

Haysıntsun himi kuka

Ingeydatsı değ kuza

Kamaças siruği a

Haysıntsun mir keğın a

Çala kasum kaydı mı

Takverı as keğın a

Aşa çırakdoğ fesin

Lus asdği bes mir haysin

Onuş dzidzağı eresin

Halal ılli mir pesin

Avara is avara

Cebeyd likn a para

Vıdzırtkuşıd inçn a

Kamaçecun dur para

Bu maniler Vahan Menaketsi’in Rusça yayınlanan ‘Duşa Amşena – Hemşin’in Ruhu’ isimli kitaptan alınmıştır.

ABHAZYA HEMŞİN DEYİM VE ATASZÖLERİ

Derleyen: Avetik Topchyan

Adzilı sur a ama kar gdril çi

Adzelin sura ama kar gedrelçi

Ustura keskindir ama taş kesmez

Agra çonnoğ şonı osker neduş bidu ça

Arga çunnoğ şone osgor devuş çbidi.

Dişi olmayan köpeğe kemik atmak gerekmez

Agrad or tsavi  peda, trgitsed or pis a kyoça

Argad ta tsavi kaşa, tergitsed ta piya kyoça

Dişin ağırırsa çektir, komşun pisse göç et

Alur koğnoğin halave alured gılli

Alur koğnoğin halave alurod gelli

Un çalanın giysileri unlu olur

Aşxarı meg maştumı homar ça

Aşxares meg martume ama ça

Dünya bir insan için değil

Biber udoğin peronı vari gu
Biber udoğin piyane varigu

Biber yiyenin ağzı acır

Çar katsaxe omnin zarar gena
Çar katsaxe omanin zara gena

Keskin sirke kabına zarar eder

Gadu çonnetsadz değı mug gonna

Gadu çunnatsads dağe mug gunna

Kedi omayan yerde fare olur

Garmir xındzorin kar nedoğ şad gılli

Garmi xendzorin kar tskoğe şad gelli

Kırmızı elmayı taş atan çok olur

Gıragı gıragov çi mahetsvil

Giyage giyagov antsevilçi

Ateş ateş ile söndürülmez- öldürülmez

Gıragin hedı xağoğı g'ari

Giyagutse hed xağoğe gayi

Ateşin peşine oynayan yanar         

Gırgodnin ımın ti (emmen dağ) al sev in

Karğanin emmen dağ tuxin

Kargalar her yerde siyah olur

Guşt mernuşe onoti abruşın bedk a

Guşt mernuşe kaxtsad abruşan betka

Tok ölmek aç yaşamaktan iyidir

Halav çonnoğe neyzin bez badıra gu

Halav çunnoğe niyazin bez badera gu

Elbisesi olmayan rüyasında bez yırtar

Kale kelexe levenale sondra gu

Kale keloxe levanale sondra gu

Kel başını yıkarken tarar

Tursen devvadz xelke oxte adum fayda gena

Turtsevants devvadz xelke oxte adim fayda gena

Dışarıdan verilmiş akıl yedi adım fayda eder

Unke şinets açke godrets

Uinke şinets açvin godrets

Kendi yaptı gözü kırdı

Ur hats hon gats

Vordağ hats hon gats

Nerede ekmek orada kal